Sedef romatizması ne demek?

Sedef romatizması, tıbbi adıyla "psoriatik artrit" (PsA), sedef hastalığı (psoriasis) ile ilişkili kronik bir inflamatuar eklem hastalığıdır. Bu durum, ciltte sedef hastalığı belirtileri (kırmızı, pullu lekeler) gösteren kişilerde eklemlerde ağrı, şişlik ve sertlik gibi semptomlara neden olur. Sedef romatizması, otoimmün bir bozukluk olarak kabul edilir, yani bağışıklık sistemi sağlıklı dokuya saldırarak iltihaplanmaya yol açar. Hem cildi hem de eklemleri etkileyebilir ve zamanla eklem hasarına neden olabilir.

Sedef romatizmasının semptomları kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve hafif ila şiddetli arasında olabilir. Yaygın belirtiler şunları içerir:

• Eklem ağrısı, şişlik ve hassasiyet (genellikle el, ayak, diz veya omurga eklemlerinde)
• Sabah sertliği veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra eklemlerde katılık
• Parmak veya ayak parmaklarında şişme (sosis parmak görünümü)
• Tırnak değişiklikleri (çukurlanma, kalınlaşma veya tırnak yatağından ayrılma)
• Yorgunluk ve genel bir enerji kaybı
• Göz iltihabı (üveit) gibi diğer inflamatuar belirtiler

Ayrıca, sedef hastalığına özgü cilt lezyonları (plaklar) genellikle eklem semptomlarından önce veya sonra ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda eklem sorunları cilt belirtilerinden daha önce görülebilir.

Sedef romatizmasının kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Sedef hastalığı öyküsü: Sedefli kişilerin yaklaşık %30'unda psoriatik artrit gelişir.
• Aile öyküsü: Ailesinde sedef romatizması veya sedef hastalığı olanlarda risk artar.
• Bağışıklık sistemi bozuklukları: Otoimmün reaksiyonlar eklem iltihabını tetikleyebilir.
• Enfeksiyonlar veya fiziksel travma gibi çevresel tetikleyiciler.

Bu durum her yaşta ortaya çıkabilse de, genellikle 30-50 yaş arası yetişkinlerde teşhis edilir ve hem kadınları hem de erkekleri eşit şekilde etkileyebilir.

Sedef romatizmasının teşhisi, fizik muayene, tıbbi öykü ve testler (kan testleri, görüntüleme) ile konulur. Tedavi, semptomları kontrol altına almak, iltihabı azaltmak ve eklem hasarını önlemek için planlanır. Yaygın tedavi seçenekleri şunlardır:

• İlaçlar: Steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler), hastalığı modifiye edici anti-romatizmal ilaçlar (DMARD'lar) ve biyolojik ajanlar.
• Fizik tedavi: Egzersizler ve terapiler eklem hareketliliğini artırmaya yardımcı olur.
• Yaşam tarzı değişiklikleri: Sağlıklı beslenme, kilo kontrolü ve stres yönetimi semptomları hafifletebilir.

Erken teşhis ve tedavi, uzun vadeli komplikasyonları önlemede kritik öneme sahiptir. Eğer sedef hastalığınız varsa ve eklem şikayetleri gelişirse, bir romatoloji uzmanına başvurmanız önerilir.

Sedef romatizması, sedef hastalığı ile bağlantılı bir eklem iltihabıdır ve yaşam kalitesini etkileyebilir. Doğru tedavi ve takiple, birçok kişi semptomları yöneterek aktif bir yaşam sürdürebilir. Unutmayın, bu bilgiler genel eğitim amaçlıdır; kişisel tıbbi tavsiye için daima bir sağlık uzmanına danışın.